آشنایی با جاذبه های طبیعی رشته کوه زاگرس

رشته کوه زاگرس  Zagros Mountain ، به طول 1500 کیلومتر از شمال غربی به موازات مرز غربی ایران تا  تنگه هرمز در جنوب ایران امتداد دارد. کوه دنا با ارتفاع 4459 متر بلندترین قله در رشته کوه زاگرس است. این رشته کوه حاصل برخورد صفحه تکتونیکی اوراسیا و عربستان است جالب اینکه ، فعالیت تکتونیکی متوقف نشده و همچنان ادامه دارد .

بارزترين ويژگي رشته کوه زاگرس چين خوردگي و رشته رشته بودن منظم  آن است که فقط در قسمتهای اندکی نامنظم به نظر می رسد .

رشته کوه زاگرس به طور موثری  بر اقليم ايران و شكل‌گيري دشت‌هاي آبرفتي، جلگه‌هاي حاصلخيز در منطقه وسيعي از كشور ايران، نقش داشته است  به گونه‌اي كه نيمي از استان‌ها و شهرها و مناطق آباد و مسكوني ايران در امتداد اين رشته کوه شکل گرفته اند .

قدمت زندگی بشر در امتداد این رشته کوه طویل به هزاران سال قبل باز می گردد و یافته های باستان شناسی در غارها و دامنه های منطقه گواهی بر این حقیقت است . رشته کوه زاگرس به دو بخش اصلی قابل تفیکیک است : زاگرس چین خورده و زاگرس مرتفع

زاگرس مرتفع : بخش شمال شرقی رشته کوه‌های زاگرس و در واقع اولین ردیف از کوه‌های زاگرس را تشکیل می‌دهند و به صورت دیواره‌ای بلند اما با پهنای نسبتاً کم (حداکثر ۸۰ کیلومتر) از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده‌اند. میزان ارتفاع و بارش برف و باران در این بخش از زاگرس زیاد می‌باشد. مرتفع‌ترین قلل زاگرس شامل دنا ،زردکوه کبیرکوه، اشترانکوه ، و گرین  در زاگرس مرتفع قرار دارند .

زاگرس چین‌خورده:  بخش غربی و جنوبی رشته کوه‌های زاگرس، با طولی حدود ۱۳۷۵ کیلومتر و عرضی بین ۱۲۰ تا ۲۵۰ کیلومتر، زاگرس چین خورده نامیده می‌شود. این بخش از زاگرس، همراستا با زاگرس مرتفع، تا خلیج فارس و تنگه هرمز ادامه می‌یابد. تاقدیس‌های بزرگ و کشیده از مشخصه‌های زاگرس چین خورده هستند.

گسل زاگرس بلند  مرز شمالی پهنه زاگرس چین‌خورده محسوب می‌شود و این پهنه را از زاگرس بلند جدا می‌سازد.

اقلیم

طبق تعریف بنیاد جهانی طبیعت ، رشته کوه زاگرس ، منطقه استپی جنگلی و کوهستانی است و آب و هوای معتدل نیمه خشک در این منطقه حاکم است.

در فصل زمستان کاهش دما در این منطقه  بسیار شدید بوده در حالیکه تابستان بسیار خشک است . میانگین بارندگی سالانه بین 400 میلی متر تا 800 میلی متر است و بیشترین میزان بارندگی  در اواخر زمستان و اوایل فصل بهار گزارش شده است .

تاریخچه

قلعه فلک الافلاک اصلی ترین جاذبه گردشگری شهر خرم آباد استان لرستان، در رشته کوه زاگرس است. از لحاظ تاریخی، رشته‌کوه‌های زاگرس به‌عنوان یک مانع طبیعی بین چندین فرهنگ و امپراتوری‌های جهان باستان و مدرن عمل کرده است.

به طور مشخص رشته کوه زاگرس مانند مرزی بخش هایی از پادشاهی و مرزهای ملی امپراتوری های بومی ایران و عثمانی و امپراتوری های اشکانی و روم را از هم جدا می کرد .

یافته های باستان شناسی ، شواهدی از سکونت انسان و کشاورزی در زیستگاه های این رشته کوه را نشان می دهد  که قدمت آن به 9000 سال قبل از میلاد باز می گردد. تصور می شود که شراب در این منطقه از 5400 سال قبل از میلاد مسیح تولید شده است. کوه های زاگرس همچنین به عنوان خانه چندین گروه فرهنگی متمایز از جمله آشوری ها، کاسی ها، ایلامی ها، گوتی ها و دیگران بوده است.

اکوسیستم  و حیات وحش

جنگل‌های پهن برگ معتدل، با غالب درختان بلوط و پسته، و همچنین پوشش‌های انبوه زمینی از گیاهان  استپی، عمده‌ترین پوشش گیاهی موجود در منطقه بوم‌گردی زاگرس را تشکیل می‌دهند.

بلوط ایرانی مهمترین گونه گیاهی این اکوسیستم است. پستاندارانی مانند بز وحشی، پلنگ، خرس قهوه‌ای، گرگ و گونه‌های پرندگانی مانند عقاب، کبک، خرخر و کرکس سیاه و همچنین تعدادی دیگر از گونه‌های جانوری نادر و کمیاب ، همگی در منطقه رشته کوه زاگرس زندگی می‌کنند.

گونه های جانوری کمیاب منطقه شامل پنج گونه مارمولک هستن که بومی منطقه زاگرس بشمار می روند ،عقاب خالدار کوچک و عقاب طلایی را می‌توان در تپه‌ها و کوه‌های منطقه مشاهده کرد و گونه‌های «در خطر انقراض» مانند آهوی ایرانی و نی بصره نیز در رشته‌کوه‌های زاگرس زندگی می‌کنند.

بومیان منطقه

رشته کوه زاگرس در حال حاضر محل زندگی جمعیت قابل توجهی ، از جمله ترکیبی متنوع از گروه‌های قومی ، متشکل از ترک‌ها، لرها و کردها و همچنین تعدادی از گروه‌های قبیله‌ای کوچک‌تر، است. دامپروری شغل غالب ساکنان این منطقه است و تولید فرش و گلیم و کشاورزی نیز از دیگر منابع امرار معاش می باشد .

ذخایر نفتی نیز در دامنه‌های جنوب غربی این رشته کوه وجود دارد . کوهپایه این رشته کوه محل شکل گیری شهرهای بزرگی از جمله اصفهان، شیراز، دزفول و بروجرد است .

قله های رشته کوه زاگرس

همانطور که پیش تر اشاره کردیم قله های بلند رشته کوه زاگرس در زاگرس مرتفع قرار دارند . در طول سال کوهنوردان بسیاری برای صعود به قلل مرتفع آن عازم این منطقه می شوند . در این بخش با مرتفع ترین قلل زاگرس آشنا می شویم .

دنا

اکثر مردم معتقدند دنا یک قله است اما در واقع یک رشته کوه است. رشته کوه دنا بلندترین کوه و طولانی ترین زیر رشته در رشته کوه زاگرس است. رشته کوه دنا در مرز سه استان اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد و نیز چهارمحال و بختیاری  قرار دارد .

رشته کوه دنا از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده است که توسط سه گردنه بیژن، مورگل غربی و پوتک به سه رشته اصلی و یک زیر رشته عمودی تقسیم می شود.

رشته مرکزی دنا از گردنه بیژن در ارتفاع 3200 متری تا گردنه مورگل غربی در ارتفاع 4100 متری ادامه دارد و دارای 18 قله بالای 4000 متر است!

رشته شمال غربی دنا را جناح غربی می گویند که از گردنه مورگل غربی و قله خفر شروع و به قله قدویس ختم می شود که دارای 21 قله بالای 4000 متر است.

خط الراس فرعی دنای شمالی که کمتر شناخته شده ، دارای چهار قله بالای 4000 متر است که به اهرام نیز معروف هستند.

یال جنوب شرقی ضلع شرقی نامیده می شود که از گردنه بیژن و قله برفی کارمو (4111 متر) شروع و با ارتفاع 4280 متر تا کوه پازن پیر ادامه می یابد و دارای 9 قله بالای 4000 متر است. رشته کوه دنا در تمام طول سال پوشیده از برف است و یکی از کم نظیرترین منابع متنوع  گیاهان دارویی در دنیا به شمار می رود .

زردکوه

رشته کوه زردکوه بین دو رودخانه بزرگ کوهرنگ و بازفت قرار دارد. این کوه به طول 123 کیلومتر و عرض متوسط ​​20 کیلومتر در جنوب غربی ایران و غربی ترین قسمت استان چهارمحال و بختیاری و شرق و شمال شرق استان خوزستان قرار دارد.

زردکوه یکی از غنی ترین ذخایر آبی ایران است که سرچشمه رودخانه های مهمی چون کارون، کرخه، زاینده رود و دز می باشد ، بنابراین صعود به این کوه واقعاً هیجان انگیز است.

بیشتر قله های این رشته کوه بالای 3000 متر ارتفاع دارند  و همچنین  4 قله بالای 4000 متر که البته مهمترین قلل نیز هستند در این رشته کوه وجود دارند .

کلونچی (کلونچین) با ارتفاع 4221 متر، بام استان چهارمحال و بختیاری و بلندترین قله این رشته کوه است. بعد از کلونچی، قله های هفت تنان با ارتفاع 4180 متر، شاه شهیدان با ارتفاع 4076 متر و دوزرده با ارتفاع 4000 متر مرتفع ترین قله های زردکوه بشمار می روند .

رودخانه کوهرنگ از ارتفاعات این کوه سرچشمه گرفته و در نهایت به رودخانه کارون منتهی می شود .رشته کوه زردکوه طولانی ترین یخچال کوهستانی را درخود جای داده است .

اشترانکوه

اشتران کوه در شرق استان لرستان گسترش یافته و یکی از بلندترین کوه های رشته کوه زاگرس است. این کوه 4150 متری مرتفع ترین کوه استان است.

گفته می شود که دارای 8 قله است که همگی بالای 4000 متر ارتفاع دارند و مانند یک ردیف شتر (اشتران) به یکدیگر متصل شده اند. اشتور در فارسی به معنای شتر است.

این کوه از سال 1961 برای حفاظت از انواع گیاهان و جانوران خاص و بومی آن به عنوان منطقه حفاظت شده اعلان گردید. این منطقه پناهگاه گونه های خرس قهوه ای، کفتار، گراز، روباه، گرگ خاکستری، قوچ، بز، گربه وحشی، سنجاب و مار است.

سایر گونه ها شامل پرندگانی مانند کبک، عقاب، جغد، اردک و همچنین شاهین هستند. همه آنها تحت حفاظت اداره محیط زیست قرار دارند.

دریاچه زیبای گهر در دامنه جنوب غربی این کوه قرار دارد و یکی از مقاصد مورد علاقه طبیعت گردان والبته بومیان منطقه محسوب می شود . منطقه اطراف دریاچه ، فرصت های جالبی برای ماهیگیری (البته با مجوز)، شنا و کمپینگ ارائه می دهد.

زیبایی طبیعی باشکوه اشترانکوه آن را به یکی از مناطق محبوب کوهنوردی و طبیعت گردی بدل کرده است و در بیشتر ایام سال گردشکران بسیاری به این منطقه سفر می کنند .

در دامنه اشترانکوه روستاهای زیادی وجود دارند که مهمترین آنها دره تخت ، تیان و کمندان هستند . روستای دره تخت به دلیل طبیعت زیبا به عنوان مکانی توریستی شناخته می شود.

قالیکوه

قالیکوه یا غالیه کوه یکی از رشته کوههای واقع در رشته کوه زاگرس است و در شهرستان الیگودرز قرار دارد . ای رشته کوه یکی از سرشاخه های رود دز می باشد. بلندترین قله آن 4084 متر ارتفاع دارد .قلیکوه از شمال غربی به سراب کیگوران ، از شرق به روستای کیزاندوه و دره دورک و از جنوب شرقی به آبشار آب سفید ختم می شود .

غارباستانی و غار بزنوید ، دشت لاله واژگون در شمال این رشته کوه و درختان  اورس در دامنه های سنگی جاذبه های طبیعی این منطقه به شمار می روند . وجود قلل مرتفع قالیکوه آن را به مکانی مناسبی برای کوهنوردی مبدل کرده است . لازم به ذکر است که قالیکوه و زردکوه از پرآب ترین و برفگیرترین کوههای ایران به شمار می روند .

گره کوهنوردی و طبیعت گردی کوه گرد با داشتن سالها تجربه در زمینه برگذاری تورهای کوهنوردی و طبیعت گردی در داخل و خارج کشور و همکاری با لیدرهای با تجربه و کارشناسان حرفه ای در زمینه ابزارهای کوهنوردی و طبیعت گردی آماده پاسخ گویی به شما عزیران است.

با مشورت و راهنمایی کارشناس مجموعه ما می توانید از مراکز معتبر و قابل اعتماد تجهیزات مورد نیاز خود را خریداری کرده و از کیفیت و اصالت آنها مطمئن باشید . برای دریافت اطلاعات بیشتر با کارشناس ما تماس حاصل فرمایید.