طبیعت طبس Tabas برای بسیاری از گردشگران ایرانی شاید چندان ملموس نباشد، این منطقه کویری که لقب عروس کویرهای ایران را ید‌ک می‌کشد یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های شکل‌گرفته در ایران را در خود جای‌داده است.
طبیعت منحصربه‌فرد و پیشینه تاریخی چندهزارساله، طبس را به مکانی عالی برای گردشگری بدل کرده است. در این شهر علاوه بر آثار تاریخی به‌جامانده، جاذبه‌های بی‌نظیر کویری نیز وجود دارد که می‌تواند سفر شما را جذاب‌تر کند. طبس شهری پرماجرا است.
در این مقاله قصد داریم با طبیعت طبس و مکانهای گردشگری این شهر تاریخی و کویری آشنا شویم با ما همراه باشید.
آب‌وهوای طبس
این شهر در شمال شرقی استان یزد قرار دارد. از شمال به شهرستان‌های بردسکن و شاهرود، از شرق به شهرستان‌های فردوس و بیرجند، از جنوب به استان کرمان و از غرب و جنوب غربی به نایین، اردکان و بافق می‌رسد. ارتفاع طبس از سطح دریا حدود 690 متر است.
طبیعت طبس کاملاً کویری است، به این معنا که در تابستان بسیار گرم و در زمستان تا حدودی سرد است.
اختلاف دما بین ماه‌های تابستانی و زمستانی در این منطقه بسیار زیاد و چیزی حدود 50 درجه گزارش شده است. میانگین بارش در طبس 80 میلی‌متر است.
بیشینه تاریخی طبس
جدای از جلوه‌های منحصربه‌فرد طبیعت طبس که در کمتر منطقه کویری قابل‌مشاهده است، بازدید از آثار تاریخی بی‌مانند آن که حکایت از پیشینه چندهزارساله و غنای فرهنگی این منطقه دارد خالی‌ازلطف نخواهد بود.
طبس در طول شکل‌گیری حکومت‌ها و تمدن‌های مختلف در ایران همواره محور ارتباط شرق – شمال شرق و غرب بوده است.
در واقع دسترسی پارت، اکباتان و بین‌النهرین به پاسارگاد با گذر از این منطقه امکان‌پذیر بوده است.
بقایای چند بارو و چاپارخانه (سیستم پست ایران باستان) گواهی بر این حقیقت تاریخی است. در دوران پس از اسلام طبس از جمله مکانهای مهم فعالیت‌های اسماعیلیان محسوب می‌شده است.
مکانهای تاریخی طبس
- سد شاه‌عباسی: با به گفته محلی‌ها طاق شاه‌عباسی با قدمتی 700 ساله در تنگه‌ای بین دو کوه ساخته شده است. طراحی و معماری خاص آن به‌گونه‌ای است که هیچ رسوبی پشت آن قرار نمی‌گیرد.
- سد کریت: در سال 1350 میلادی ساخته شد و نازک‌ترین و باریک‌ترین سد قوسی جهان به شمار می‌رود. درگذشته معیشت مردم طبس به این سد وابسته بوده است.
- قلعه اسماعیلیان: مربوط به دوران سلجوقیان است و توسط اسماعیلیان طی دوازده سال ساخته شده گفته می‌شود این بنا دارای چهار مخزن آب است.
- قلعه طبس: شرق و غرب و شمال قلعه را کوه‌ها احاطه کرده‌اند، به علت اینکه جنوب قلعه مشرف به دشت طبس بود اسماعیلیان این قلعه را قلعه طبس نامیدند.
- باغ گلشن: منطقه سرسبز و زیبای باغ گلشن، شخصیت کویری طبیعت طبس را زیر سؤال می‌برد. قدمت این باغ به دوره افشاریان بازمی‌گردد، اما نکته جالب آن مربوط به تاریخ احداث آن نیست بلکه معماری خاص این باغ ایرانی است.
- کاروان‌سرای خان: در مسیر جاده قدیم طبس به یزد قرار دارد. داری معماری ویژه‌ای در مجموعه بادگیر و گنبد شاهی است.
طبس مکان امنی برای حیات‌وحش
طبس در شمال شرقی استان یزد و جنوب غربی استان خراسان جنوبی قرار دارد. علی‌رغم کویری بودن طبیعت طبس، این منطقه بزرگ‌ترین پناهگاه حیات‌وحش ایران محسوب می‌شود.
منطقه حفاظت شده نای‌بندان که در سال 1380 رسماً به‌عنوان پناهگاه حیات‌وحش معرفی شد در طبس واقع شده است. این منطقه محل زندگی گونه‌های کمیاب مانند یوزپلنگ ایرانی، کفتار، آهوی جبیر و روباه است.
کویر نای‌بند منطقه‌ای تقریباً دور از دسترس در مرکز دشت کویر است، آب منطقه توسط دو کوه بلند 3009 متری نای‌بندان و 2450 متری علی‌آباد تأمین می‌شود.
منطقه طبس به‌خاطر ویژگی‌های خاص زمین‌شناسی، همواره موردتوجه زمین‌شناسان بوده است، وجود سنگ‌های رسوبی، چشمه‌های آبگرم، کوه‌ها با ساختار ویژه، همه جاذبه‌هایی هستند که محققان این حیطه را به خود جلب میکند.
جاذبه‌های طبیعی طبس
جاذبه‌های گردشگری طبیعت طبس شامل:
- دره کال سردر
- چشمه آبگرم مرتضی علی
- دره کال جنی
- غار حلوان
- کویر حلوان
- جنگل سنو
است در ادامه به‌تفصیل به آنها می‌پردازیم
دره کال سردر طبس
این دره زیبا یکی از جاذبه‌های طبیعی طبس بوده و در روستای خرو در خراسان جنوبی و 25 کیلومتری طبس قرار دارد.
پیاده‌روی به‌صورت رفت‌وبرگشت در طول این دره که دارای بستر ماسه‌ای و دیواره‌های شنی است حدود 40 دقیقه طول می‌کشد. یکی از ویژگی‌های جالب‌توجه این دره وجود چشمه‌های آبگرم و آب سرد متعدد است.
جریان هم‌زمان آبسرد و آبگرم در داخل نهر جاری در بستر دره از عجایب این منطقه به شمار می‌رود که البته در کل کشور نیز بی‌نظیر است. بزرگ‌ترین چشمه این منطقه چشمه آبگرم مرتضی علی است که خواص درمانی متعددی را به آن نسبت می‌دهند.
ویژگی‌های درمانی چشمه مرتضی علی ـ دکتر فیش و املاح خاص موجود در آن که گفته می‌شود برای مشکلات پوستی مفید است ـ گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به خود جذب میکند.
در دیواره‌های شنی این دره حفره‌هایی وجود دارد که به خانه گبر معروف است و قدمت آنها به دوران ساسانیان بازمی‌گردد. لازم به ذکر است که سد شاه‌عباسی نیز در این دره قرار دارد.
دره کال جنی
دره کال جنی در شمال شهر طبس و در فاصله 23 کیلومتری از آن و در اطراف روستای ازمیغان واقع شده است.
فرسایش حاصل از جریان رودخانه ازمیغان عامل اصلی شکل‌گیری دره پرپیچ‌وخم کال جنی است. درگذشته بومیان منطقه معتقد بودن که این دره محل زندگی ارواح و جنیان است و همین اعتقاد باعث نام‌گذاری این منطقه به نام دره جنی شده است.
صدای عبور باد از خلال سنگ‌ها و تنگه‌های موجود در دره، باعث به گوش رسیدن صداهای عجیب و تا حدی ترسناک می‌شود، از آنجا یکه درگذشته توجیه قابل قبولی برای این صدا وجود نداشت بومیان آن را به جنیان و ارواح خبیث نسبت می‌دادند.
جالب است که بدانید برخی از گردشگران معتقد هستند که دره جنی طبس نمونه کوچک شده گرند کانیون کشور آمریکا است. این دره 8 کیلومتر طول دارد و در سال 1396 در لیست آثار فرهنگی و طبیعی کشور به ثبت رسیده است.
در برخی از قسمت‌های دره به دلیل نزدیک شدن دیواره‌ها، آسمان قابل‌مشاهده نیست. مادر طبیعت با قلم آب تصاویر و اشکال زیبایی را در دیواره این دره عجیب حکاکی کرده است. وجود دودکش و تنور جن در دیواره دره که حاصل فرسایش هستند از جلوه‌های کم‌نظیر این دره محسوب می‌شوند.
در مسیر این دره جریان آب و آبشارهای کوچک و گودال‌های کم‌عمق آب منظره‌ای شاداب و باطراوت را در دل کویر ایجاد کرده است.
غار حلوان
غار حلوان از دیگر جاذبه‌های طبیعی طبس بوده و در شمال غربی این شهرستان در روستای حلوان قرار دارد. این غار در دوران ژوراسیک شکل‌گرفته است و تقریباً 160 میلیون سال از عمر آن می‌گذرد.
کویر حلوان
کویر حلوان در ۹۰ کیلومتری شمال غربی شهرستان طبس و در شمال شرقی استان خراسان جنوبی قرار دارد. این کویر بکر و زیبا دارای تپه‌های ماسه‌ای و رملی زیادی است که بستر را برای انجام تفریحات مخصوص کویر مهیا ساخته است.
تلاقی کوهستان و کویر در جنوب شرق این منطقه بر زیبایی آن افزوده است. قدم‌زدن در شن‌ها، اقامت شبانه در چادر زیر آسمان شب کویر، شترسواری، موتور چهارچرخ از تفریحات جذاب این منطقه به شمار می‌روند.
جنگل سنو
این منطقه بیشتر کوهستانی است و ارتفاعات صعب‌العبوری دارد، پوشش گیاهی آن ترکیبی از گیاهان شورپسند خودرو و درختچه‌های دست کاشت به‌منظور تثبیت شن‌های روان منطقه است. لازم به ذکر است که تنوع گیاهی منطقه بالا بوده و در بین آنها گونه‌هایی با خاصیت دارویی دیده می‌شوند.
بهترین زمان بازدید از طبس
همان‌طور که گفته شد طبیعت طبس کویری است و در ایام تابستان گرمای بسیاری زیادی بر منطقه حکم‌فرما می‌شود. بهترین زمان بازدید از این منطقه پاییز و اواخر زمستان است. دمای هوا در این موقع سال تعادل خوبی دارد و سفری به یادمانی برای شما به ارمغان خواهد آورد.
گروه کوهنوردی و طبیعت گردی کوه گرد با داشتن سال‌ها تجربه در زمینه برگزاری تورهای کوهنوردی و طبیعت‌گردی در داخل و خارج کشور و همکاری با لیدرهای باتجربه و کارشناسان حرفه‌ای در زمینه ابزارهای کوهنوردی و طبیعت‌گردی آماده پاسخ‌گویی به شما عزیزان است.
با مشورت و راهنمایی کارشناس مجموعه ما می‌توانید از مراکز معتبر و قابل‌اعتماد تجهیزات موردنیاز خود را خریداری کرده و از کیفیت و اصالت آنها مطمئن باشید. برای دریافت اطلاعات بیشتر با کارشناس ما تماس حاصل فرمایید.
